Thiết hài- hài vân bắc - Lan hài tía - Paphiopedilum purpuratum - Vườn lan Duy Dương - 0914.336.889

ảnh : Hoàng Lợi

Thiết hài- hài vân bắc - Lan hài tía - Paphiopedilum purpuratum

Mọc ở gần đỉnh núi nơi có kiểu rừng thưa cây lá rộng có độ cao 500 - 1400 m, rất rải rác trên đất ở chân các vách đá có nhiều mùn.

Tên Việt Nam: thiết hài - hài vân bắc - Lan hài tía
Tên Latin: Paphiopedilum purpuratum
Đồng danh: Paphiopedilum purpuratum (Lindl.) Stein, 1892. Cypripedium purpuratum Lindl. 1837. Cypripedium sinicum Hance ex Reichb. f. 1853. Cordula purpurata (Lindl.) Rolfe, 1912. Paphiopedilum aestivum Z.J. Liu & J.Y. Zhang, 2001.
Họ: Phong lan Orchidaceae
Bộ: Phong lan Orchidales
Lớp (nhóm): Lan đất

Đặc điểm nhận dạng:

Cây lâu năm, có 4 - 6 lá mọc thành 2 dãy. Lá hình thuôn - bầu dục, cỡ 7 - 14 x 2,3 - 4,2 cm, mặt trên loang lổ các khoang màu lục thẫm và lục nhạt, mặt dưới màu lục nhạt. Cụm hoa có cuống dài 10 - 20 cm, mang 1 (- 2) hoa. Lá bắc hình trứng hẹp, cỡ 1,5 - 1,7 x 0,7 cm, có lông trắng. Hoa rộng 7 - 10 cm, có mạng gân màu đỏ thẫm - tía ở tất cả các mảnh bao hoa; lá đài gần trục hoa màu trắng, ở nửa dưới chuyển sang màu lục, hình trứng rộng, cỡ 2,5 - 3,5 x 2,2 - 4,3 cm; lá đài kia màu lục, hình trứng hẹp, cỡ 2 - 3,5 x 1,2 - 1,6 cm; cánh hoa màu đỏ - tía thẫm, về phía gốc chuyển thành màu lục nhạt, về phía chóp thành màu hồng, có nhiều mụn cóc nhỏ dọc gân, hình bầu dục hay thuôn, cỡ 3,5 - 4,6 x 0,9 - 1,3 cm; môi màu tía - đỏ, cỡ 3,3 - 4,4 x 2 - 2,7 cm; nhị lép cỡ 0,8 x 0,8 - 1,1 cm; bầu dài 2,5 - 4 cm, phủ lông trắng.

Sinh học và sinh thái: Mùa hoa tháng 9 - 10. Tái sinh bằng hạt. 

Phân bố:

Trong nước: Lào Cai, Cao Bằng (Nguyên Bình: Yên Lạc), Tuyên Quang (Na Hang), Lâm Đồng.

Thế giới: Trung Quốc.

Giá trị: Loài cây làm cảnh quý vì hiếm, có hoa với các màu tía và đỏ thẫm đẹp.

Tình trạng: Loài vốn có khu phân bố hẹp, nơi sống bị chia cắt rất rải rác và số lượng cá thể ít, trong vài năm gần đây lại bị thu hái ồ ạt đến kiệt quệ để bán trồng làm cảnh ở trong nước và xuất khẩu lậu qua biên giới nên đang bị tuyệt chủng. Các cá thể còn sót lại rất rải rác cũng có số phận rất mong manh do môi trường sống là rừng vẫn tiếp tục bị chặt và đốt cây để tận thu.

Primary Hybrids

Paph. purpuratum x	Hybrid
delenatii	Neil's Diamond
concolor	Rebecca Tyson Northen
niveum	Enzan Purple
barbigerum	Barbi Girl
charlesworthii	Faunus
fairrieanum	H. Ballantine
gratrixianum	China Breeze
insigne	Regale
spicerianum	Maynardii
villosum	Concinnum
argus	Batalinii
barbatum	Barbato-Purpuratum
bullenianum	Remus
callosum	Cosmopolitan
curtisii	Oakesianum(1899), Purpurato-curtisi(1899)
hookerae	Gemmiferum
lawrenceanum	Tashmoo
sukhakulii	Cotice
superbiens	Dacia
venustum	Symondsiae
wardii	Dale Edward Lawless
haynaldianum	Hitchiti
lowii	Tamanend
philippinense	Philo
stonei	Edith Winn
glaucophyllum	Pigmy